HALK MEŞÂLESİ: AB-I HAYAT SİVAS
Amasya Genelgesinde "Anadolu'nun en emin yeri" olarak nitelendirilen Sivas, Milli Mücadele'nin tek milli kongresinin yapılacağı yer olarak belirlenmiştir. Dolayısı ile Sivas, Milli Mücadele hazırlık evresinin en önemli merkezlerinden biri olarak, 108 gün süre ile (2 Eylül-18 Aralık 1919) Mustafa Kemal Paşa'ya ve Heyet-i Temsiliye'ye ev sahipliği ve merkezlik yapmıştır. Atatürk'ün, Sivas halkıyla kurduğu ilişkileri ve Sivas halkının Milli Mücadele'ye verdiği destekleri,Milli Mücadele tarihimizde önemli bir yer teşkil etmektedir.
Sivas'ta 17 Mayıs 1919 tarihinde İzmir mitingi yapılmıştı. İzmir işgalinin hâlâ devam ediyordu, Sivas'ta 22 Mayıs 1919 tarihinde ikincisi olarak düzenlenen İzmir mitingi, kadın-erkek binlerce kişinin katılımıyla gerçekleşmişti. Sonrasında, İstanbul'da bulunan İtilaf Devletleri temsilcilerine protesto ve İstanbul Hükümetine uyarı telgrafları çekildi. Müftü Abdurrauf, Evliyazade Abdullah, Osman Paşazade Halid ve Bayraktarzade Hakkı gibi isimlerin yer aldığı Tertip Komitesi tarafından Sivas'ta 27 Mayıs 1919 günü Sivas'ta İzmir'in işgalini ve azınlıkların tutumunu protesto amacıyla yeniden miting düzenlenmişti. Sadaret Makamı'na çekilen telgraflar İzmir'in işgaline yönelik protestolar etmişti. Sivas Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından 4 Haziran 1919'da Sivas Cami-i Kebiri'nde toplanan binlerce kişi ile birlikte Sivas'ta dördüncüsü olarak İzmir mitingi yapılmıştır. Sivas halkının, Anadolu'nun işgaline yönelik tepkilerini 1920 yılının başlarına kadar sürdürmüştür. Bu protestolar ve mitingler, Sivas halkının millî duygularının ne kadar yüksek ve mücadeleci bir karaktere sahip olduğunu açıkça göstermektedir. Sivas'ta yapılan İzmir işgaline yönelik mitingler ve çekilen protesto telgraflar, Sivas halkının ortak duygular etrafında birleştirmiş ve Milli Mücadele'ye bağlılıklarını güçlendirmişti. Bu durum, Nutuk'ta şöyle tanımlanıyordu; ''Sivas'ın saygıdeğer halkının ve Sivas'ta bulunan kahraman subay ve askerlerimizin bana ne kadar bağlı ve sevgi ile dolu olduğudur''Bundan dolayı, yeni bir devletin temellerini gerçekleştirecek kurucu kararların Sivas Kongre'sinde alınması tesadüfî değildir.
Mustafa Kemal Paşa, Sivas Kongresi'ne katılmak amacıyla 2 Eylül 1919 akşamı Sivas'a ulaşmış ve Sivas halkı, kendisine büyük sevgi ve tezahürat göstermişti. Millî Mücadele'nin Türk milletiyle bütünleşmesinin gerçekleştiği ilk yer Sivas olmuştur. İtilaf Devletleri'nin temsilcileri ve İstanbul Hükümeti'nin yetkilileri, Milli Mücadele ile bütünleşmiş Sivas'ta kongre yapılmasından kaygı duyuyordu. Sivas'ta bulunan Fransız Binbaşı Bruno, "Sivas Kongre'nin gerçekleşmesi ve Fransa aleyhinde kararların alınması halinde, güneyden Fransız işgalinin olacağını" Sivas Valisi Reşit Paşa'ya bildirir. Mustafa Reşit Paşa, Sivas Kongre'nin yapıldığı sırada, Mustafa Kemal Paşa ve diğer delegelerin tutuklanacağı yönünde kaygıya kapılır.
Ali Galip Bey, İngilizler tarafından kışkırtılan aşiretlerle birlikte, Sivas Kongresi'nin basacağı haberini alır. Sivas halkı, Sivas Kongre'nin engellenmesine yönelik bütün oyunları bozacaktır. Sivas halkı, Sivas Kongresi'nin yapıldığı yerde toplamaya başlayacak. Sivas'ta meydana gelen mahşeri bir kalabalık, meşaleye dönüşmüştü. Milli Mücadele'ye gönül verenlere cesaret ve güven veriyor ve vatan düşmanlarına korku ve ateş saçıyordu. Sivas halkının maşeri vicdanında yakılan meşalenin saçtığı korku ve ateş, itilaf Devletlerin temsilcilerinin Sivas Kongresi'ne yönelik her türlü niyet ve eylemlerinin tutsak alınmasına yetiyordu. Yani Sivas halkı, İtilaf Devletleri'nin Sivas Kongresi'ne yönelik menfi planlarını bozmuştu. Temsili Heyet üyeleri, Sivas halkının yaktığı ''Mahşeri Meşale'' aydınlığında ve güvenliğinde çalışmalara başlamıştı. Sivas halkının yüksek ve mücadeleci bir karakteri ''Halk Meşalesini'' doğurmuştur. Bu kutlu doğum, Sivas Kongre üyelerinin mücadele ruhunu perçinlediği gibi Sivas Kongresi'nin emniyet içinde yürütülmesini sağlamıştır. Sivas Halk Meşalesi, Milli Mücadele tarihinde, Milli Mücadele'nin kurtarıcı olarak yerini almıştır. Sivas Kongresi 'nin ihtilal ve kurtuluş kongresi olarak doğmasını sağlamıştır.
Atatürk, Milli Mücadele'de destek veren Sivaslı halkını ne de Sivas'ı unuttu. Sivas ise genç ve yoksul Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin en ciddi ağır sanayi yatırımları için tercih edilen iller arasında yer aldı.
Öneri: Halkın, Sivas Kongresi'ne desteğinin resm edildiği anıtsal görsellerin yapılması ve Sivas Meydanı'nda teşhir edilmesi gerekmektedir.