SİVAS'ta Basılan Para Biletler!

SİVAS

Mehmet AĞAOĞULLARI Yazdı...

Çeşitli ülkelere yapılan savaşlar neticesinde büyük bir iktisadi kriz yaşayan Osmanlı imparatorluğu 1875 yıllarında çok zor şartlar altında kalmıştır. Bunun hemen ardından gelen 1877-78 Osmanlı rus savaşı iktisadi krizi derinleştirmiştir Savaş nedeniyle Hükümet in top dökmek diğer Askeri ihtiyaçlar nedeniyle Bakır vb madeni paraları toplaması nedeniyle ülkede kağıt para kullanımının oldukça arttiğini görüyoruz.

Aslında kağıt paranın ilk develüve giriş tarihi biraz daha eskidir ve Sultan Abdülmecid döneminin ilk yıllarında dır. Ancak 1840 yılında girişilen bu ilk deneyim başarısızlıkla sonuçlanmıştır ve sultan Abdülaziz döneminde yeniden madeni paraya dönülmüş tür. 1876 yılında kağıt para kullanımı artmaya başlayınca ortaya yeni bir sorun çıkmıştır. Kağıt paralar genellikle 100-50-20-10 kuruşluk değerlerde basılmıştır ve küçük değerli para sıkıntısına çözüm getirememiş tir. Bu nedenle kupona benzeyen ve üzerinde 5-10-20 para gibi değerleri yazılı olan para biletler kullanılmaya başlanmıştır. Bu para biletlerin dolaşımı Hükümeti rahatsız etmiş ve 1876 yılında para biletlerin sirkülasyonunun yasaklanacağı kullananların şiddetle cezalandırılacağı ve küçük değerli para sıkıntısına çare olarak Devletin 5 kuruşluk kağıt paraların yanı sıra bir kuruşluk kağıt parada basılacağı ilan edilmiştir.

Gerçekten de 1877 yılında 1 kuruşluk kağıt paralar tedavüle sokulmuştur.

Ancak 1876 yılındaki yasağı ve 1877 yılında bir kuruşluk kağıt paraların tedavüle girmesine ragmen 1877 -1880 yılları arasında özellikle gayrimüslümlerin yaşadıkları mahallelerde bu para biletlerin kullanımının hızlı yayıldiği görülmüştür. İlk defa nerede kullanıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte bu para biletlere daha çok İstanbul ,ve civarındaki Şehirlerde (Tekirdağ, Adapazarı, Bursa , Çanakkale ,Zonguldak ) rastlanmaktadır.

Ancak Sinop, SİVAS ,Trabzon gibi imparatorluğun başkentine uzak Şehirlerde de bu para biletlerin kullanıldiği görülmüştür. Nitekim burada görülen 10 kuruş değerindeki para bilette SİVAS Şehrinde basılmıştır ve para biletlerin çok yaygınlaştığı 1877- 1880 dönemine ait tir. Bu para biletleri çoğunlukla ibadet yerleri çıkarmakta ve kullanmaktadır ve bunların başında da Rum Kilisesi gelmektedir. Onu Ermeni Kiliseleri musevi Havraları ve azda olsa Müslüman camiileri izlemektedir. Mum parası yada bağışlar nedeniyle küçük paraların çok kullanılması nedeniyle Kiliselerin bu işe en uygun yerler olduğunu düşünmek mantıklı görünmektedir.

Ancak bu para biletlerin kullanımı sadece ibadet yerleri ile sınırlandırılamayacak kadar yaygındır. Kilise yada Havralar tarafından denetlenen Okullar yada yardım kurumlarının Esnaf topluluklarının ,Şirketlerin ve özel kişilerinde bu uygulamaya baş vurdukları görülmektedir. Değerli maden sıkıntısının artması nedeniyle fazla uzak sayılmayacak bir tarihte Osmanlı devletinin kağıt para kullanımı nı yaygınlaştıracağı bilinmekte dir. Para biletler bir bakıma kağıt para kullanma alışkanlığını geliştirdiği için Osmanlı Devleti kimi zaman kat i yasaklamalar getirse de genellikle bunların kullanımına göz yummuştur. ...Kaynakca : Sivas 1877- Bogos Natanyan s 235 Kiliselerde Kullanılan para biletler. ) (Bir zamanlar yayıncılık bir baskı 2008 ) ........(İbadet yerlerinin para biletleri üzerine bir bakış) ----Marmara Gazetesi 12-13- 14 Mayıs



Anahtar Kelimeler: SİVAS' Basılan Biletler!