AB-I HAYAT SİVAS:YEDİ KAPI YEDİ HİKMET
Şehir, her bir toplumun tarihsel yapısı, gelenek görenekleri ve nihayet kültür düzeyi ile yaşadığı ortamın coğrafî koşullarından oluşmuş bir sentezdir. Bölgesel ve yerel süreçlerin etkisi ve rekabeti karşısında kendi normlarını ve gelişme yasalarını oluşturan yaşayan bir organizmadır. Bazı şehirler, siyasî, sosyo-ekonomik ve kültürel gelişmelerin merkezinde yer almıştır. Bunlardan biri Sivas’tır.
Sivas şehri, Meraküm dağının eteklerinde Kızılırmak’ın sağ kıyısından 2 km. uzaklıkta ve deniz seviyesinden 1302 m. yüksek bir konumda yer almıştır. Meraküm Yaylası ve dağından gelen iki akarsu, doğuda Mısmıl Irmak ve Batı’da Tavra Deresi arasında kalan alan, şehrin asıl kuruluş sahasını teşkil etmiş, şehrin merkezini doğuya kaydırılmıştır. Bugün Sivas, Çeltek Dağı ile Çavuş Dağları’nın devamı olan Boztepe, güneyde doğu-batı yönünde akan Kızılırmak’ın meydana getirdiği bir düzlük üzerinde yer almaktadır.
Tarihinde değişik materyalizm ve manevi akımlara sahne olan Sivas şehri, Hititler’den beridir ‘’Tanrı Şehri’’ özelliğini hep korumuştur. Roma döneminde Tanrı şehri,’’Ulu Çınarlar’’ altında akan üç göze şehri olarak tanımlanmıştır. Kızılırmak’ın akış doğrultusuna paralellik gösteren Sivas şehrinin gelişimini, Mısmılırmak, Murdar Irmak ve Pünzürük deresi sağlamıştır
Malazgirt Savaşı’na kadar Sivas şehri büyük ölçüde değişim ve gelişim geçirmiştir. Selçuklu Türklerle birlikte Sivas şehri hızla değiştiğini, şehrin merkezine bir Ulu Cami ve meydanla birlikte onun etrafında binalar inşa edilmiştir. Toprak Tepe olarak adlandırılan 30 metre yüksekliğindeki yatay duruşlu ya da bir yana doğru hafifçe eğimli Sivas Kalesi inşa edilmiştir. Selçuklular döneminde Kaleardı, Akkdeğirmen Alibaba, Kepçeli ve Çayırağzı Yenişehir mahallelerine kadar uzanan yedi kapılı olacak şekilde, Sivas Kalesi yeniden inşa edilmiştir. Etrafı hendeklerle çevrilmiş, daire şeklinde olup; içinde Paşa Sarayı, medrese, cami, hamam, hapishane ve üzeri toprak damlı 300 ev yaptırılmıştır. Selçuklu döneminde inşa edilen yedi kapılı kale, Sivas Şehri’nin maddi ve manevi olarak şekillenmesini sağlamıştır.
1.Salpur Kapısı: Yenişehir Lisesi’nin olduğu mevkide olması muhtemel. Bölgede Şeyh Erzurumî Türbesi bulunmaktadır. Şeyh Erzurumî’de cesaret temayüz ve tecelli ederek insanlara yansımıştır. Salpur Kapısı, cesaret adıyla müsemma olmuştur
2.Kayseri Kapısı: Cer Atölyesi’ne giden demiryolu üst geçidinin arasında kalan bir bölgede olması muhtemeldir. Bölgede Bun Baba bulunmaktadır. Bun Baba’da sabır temayüz ve tecelli ederek insanlara yansımıştır. Kayseri Kapısı sabır adıyla müsemma olmuştur.
3.Tokmak/Bağdat Kapı: Karaağaç Köprüsü’ne elli-yüz metre kalan bir yerde olması muhtemeldir. Bölgede Kılavuz Baba Türbesi bulunmaktadır. Kılavuz Baba’da merhamet temayüz ve tecelli ederek insanlara sirayet etmiştir. Tokmak Kapısı, sabır sıfatı adıyla müsemma olmuştur.
4.Can-cun Kapısı: Çayboyu yolu, Alibaba Caddesi ile Abdulvahap Caddesi’nin kesiştiği yerde olması muhtemel. Bölgede Mur Ali Baba Türbesi bulunmaktadır. Mur Ali Baba’da erdem sıfatı temayüz ve tecelli ederek insanlara sirayet etmiştir. Can-cun Kapısı, erdem sıfatıyla müsemma olmuştur.
5.Tokat Kapısı: Ethem Bey Parkı’nın bulunduğu yerde olması muhtemeldir. Bölgede Fettah Dede Türbesi bulunmaktadır. Fettah Dede’de nizam temayüz ve tecelli ederek insanlara sirayet etmiştir. Tokat Kapısı erdem sıfatıyla müsemma olmuştur.
6.Palas Kapı: Kepçeli mevkisinde olması muhtemel. Bölgede yer alan Akbaş Sultan Küt Baba Türbesi bulunmaktadır. Akbaş Sultan Küt Baba’da liderlik temayüze ve tecelli ederek insanlara sirayet etmiştir. Palas Kapı liderlik sıfatı ile müsemma olmuştur.
7.Dolap Kapı: Kadı Burhaneddin Türbesi mevkindedir. Bölgede Kadı Burhaneddin Türbesi bulunmaktadır. Kadı Burhaneddin’de ilim temayüz ve tecelli ederek insanlara sirayet etmiştir. Dolap kapısı ilim sıfatıyla müsemma olmuştur.
Salpur Kapısı=cesaret, Kayseri Kapısı=sabır, Tokmak Kapısı=merhamet, Can-cun Kapısı=erdem, Tokat Kapısı=nizam, Palas Kapısı=liderlik, Dolap Kapısı=ilim şeklinde tarihte yerini almıştır Selçuklu döneminde inşa edilen Sivas Kalesi ile müsemma olan ‘’yedi kapı’’, ‘’yedi hikmet’’ Sivas şehrini maddi ve manevi tehlikelerden koruyordu. Bugün Sivas’ı maddi tehlikelerden koruyacak kapılara ihtiyacımız bulunmamaktadır. Ama yedi hikmet muhafızlara çok ihtiyacımız bulunmaktadır. Bu nedenle ‘’yedi hikmeti’’ yeniden inşa etmek için makalemizde bahsi geçen mevkilerde, ‘’yedi kapı’’ Selçuklu mimarisi yeniden sembolik olarak inşa edilebilir. Sivas Şehri’nin kaderinde etkin ve yetkin kişileri, tarihi görev beklemektedir.
