Siverek Belediyesi, Siverek Kaymakamlığı ile Mardin Artuklu Üniversitesi işbirliğince Kültür ve Sanat Merkezi’nde 6-7-8 Mayı 2022 tarihlerinde düzenlenen Uluslar arası Siverek Sempozyumuna Şanlıurfa Valisi Abdullah Erin, Mardin Artuklu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Özçoşar, AB Uyum Komisyonu Başkanı ve Şanlıurfa Milletvekili Mehmet Kasım Gülpınar, Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Zeynel Abidin Beyazgül, Siverek Kaymakamı Aziz Gölbaşı, Siverek Belediye Başkanı Ayşe Çakmak, Hilvan Belediye Başkanı Aslan Ali Bayık, İlçe Jandarma Komutanı Yüzbaşı Mustafa Deniz, 107. Topçu Alay Komutanı Albay Recep Çalışkan, Ak Parti Şanlıurfa İl Başkanı Abdurrahman Kırıkçı ile vatandaşlar katıldı. Araştırmacı-yazar uzman Sinan DOĞAN ‘’Siverek’te Tarihi Yapılarda Yer Alan Kitabelerin Tetkiki’’adlı sempozyum tebliğinde; İnsanın gözüne, gönlüne, kulağına, ruhuna, aklına ve sırrına hitap eden kitabe sanatı, ilahi güzelliği dokunulabilir, görülebilir ve duyulabilir hale getirilmesidir dedi. Konuşmasına şöyle devam etti:
İslâm Medeniyeti’nin önemli alanlarından biri olan yazı sanatında, mekân ve mânâ dengesi gözetilerek estetik bakımdan önemli eserler vücûda getirilmiştir.Müslümanlar VII.Yüzyıl’ın başında yapılan fetihlerle birlikte, önceki ve çağdaşı bazı kültürlerin anıtsal mimarileri ile karşılaşmıştı. İslamiyet'in, diğer din ve kültürlerden üstün olduğuna inanan Müslümanlar, kültür ve medeniyetin her alanında üstün olma arayışı ve çabası içine girmişlerdir. Mimari yapı ve unsurlara, yeni bir ruh vermek anlayışı ile hareket etmişlerdir. Bu anlayış, yazı sanatının gelişimine, dolayısıyla mimaride kitâbelerin oluşumuna zemin hazırlamıştır.
İnsanın gözüne, gönlüne, kulağına, ruhuna, aklına ve sırrına hitap eden kitabe sanatı,tevhidi merkezine almış,imgelerle inşa edilen eserlere yansıtılmıştır. Kitâbe sanatı, İlâhi güzelliği dokunulabilir, görülebilir ve duyulabilir hale getirilmesidir. İç aydınlanma ve arınma çabası ile elde edilen aşk ve iradesini,sembolik ve simetrik bir dil kullanılarak varoluşun iç boyutunu temsil eden nota anahtarlarına dönüştürmüştür. Mekânın kitâbe sanatıyla şekillenmesi ile, mekânda kurgusallık oluşturmuş, mekânı özerkleşmiştir. Toplumun inanç ve kültürünü hissettirilmiştir. Bundan dolayı kitâbe sanatında; mantığı, ritmi, matematik nisbeti, melodiyi hep bir arada bulmak mümkündür. Bir başka ifade kitâbeler, anlamı dilsel ve kültürel olarak belirlenmiş ve bir sanat dünyası içinde üretilmiştir. Yorumcuyu belli bir ideal (zihni) güzellik noktasına yükselmesini (rni'raca, ruhi hendeseye) teşvik etmiştir.
Kitâbeler dönemin kültür ve toplum hayatı hakkında çok önemli veriler elde edilmektedir. Tarihsel dönemin inanç, gelenek, sanat zevki ve iktisadi koşulların ortak bir ürünü olan kitâbeler, toplusal hayatın gerçek tanıkları saymak mümkündür. Ayrıca dönemlerinin dil ve ifâde özelliklerini yansıtmaları açısından Türk dili ve edebiyâtının mühim kaynaklarından birini teşkil eder. Şiir ve edebiyattaki gelişmeleri, kitabeler üzerinden anlamak mümkündür. Osmanlı Devleti’nin üslûbu devam ettiren çok sayıda Siverek ve köylerinde tespit edilen kitâbelerde, kullanılan dil çoğunlukla Osmanlı Türkçesidir. Bölgedeki Osmanlı’ya bağlılığını ve geleneğe verilen önemi ifade etmektedir. Bundan dolayı yörenin halkı, Osmanlı Devleti’nin bir parçası,idari ve eğitim merkezi rolünü üstlendiğni, Geçmişte Siverek-devlet arasında istikrar ve düzenin kurulduğunu, buna bağlı olarak kültür ve sanatın geliştiği yargısına ulaşmak mümkündür. Siverek dönemindeki kitâbeler, taşıdıkları bilgi yanında estetik yönleriyle de tarihimize ışık tutan önemli belgelerdir. Kitâbelerde geçen ayet, hadis, dua, şiir vb. metinler, kitabe kapsamı içinde ele alınıp değerlendirildiğinde, dönemin kültürel şifrelerine ulaşılabilir.19.Yüzyılda inşa edilmiş Siverek camilerin kitâbelerinde, cömertlik, cami yapılışına yardım etmek, şefaat, hayır hasenet, namaz günah, tevekkül, Hakkın tecellesi, Hakk'ın dergâhında dua, ğam ve kasavetten, dünya kelamından sakınma, uhrevi mükâfat gibi konular işlenmiştir. Toplumda azalan ve önemini yitiren konuların, kitâbelere konu edildiğini söylenebilir.19.Yüzyılda İslam toplumda büyük sapmaların olduğunu, toplumsal düzenin bozulduğunu ve buna yönelik uyarı niteliği çağrıştıran konuların işlendiğini söyleyebiliriz.
Sonuç olarak; kitâbeler genel olarak din ile sanat arasında çok kuvvetli bir bağın olduğunu söyleyebiliriz. Tarihsel dönemin inanç, gelenek, sanat zevki ve iktisadi koşulların ortak bir ürünü olan kitabeler, kültürünün estetik tezahürleridir. Kitabeler, İslâm’ın hakikat tasavvurunun daha derinden ve daha yakından hissedilmesi konusunda estetik kültürel ortam sağlamıştır. Kendi iç âlemindeki ince ve güzel duyguları, sembolik ve simetrik işaretler şeklinde kitâbelere yansıtılmıştır.
