Sivas´ın Altınyayla İlçesi Deliilyas Beldesi, kültürel zenginliklerini hala yaşatan bir belde olarak akıllarda kalmaya devam ediyor. Yöre düğünleri başta olmak üzere, gelenek ve göreneklerin hala canlılığını koruduğu beldede "kavut tatlısının" kışlık olarak damaklara hitap etmesi bir yana, daha birçok kültürel varlıkları ile dikkat çekiyor.
Kışlık küp peyniri üretiminin merkezi de olan Deliilyas´ta, bu peynirin yurt dışında bile itibar gördüğü belirtiliyor.
Genellikle bahar aylarında yapımına başlanan küp peyniri, inek sütünden taze peynir olarak yapılıyor. Suyu alındıktan sonra toprak küplere veya plastik bidonlar içerisine yerleştirilen peynir, bol tuzlanıp, sıkıştırılıyor.
Peynirin ağız kısmına bez bir örtü konduktan sonra küp veya bidonun kapağı kapatılıyor. Ters olarak çevrilen küp veya bidonun ağız kısmı aşağı gelecek şekilde evlerin serin olan genellikle bodrum kısımlarında yarıya kadar toprağa gömülüyor. Baş aşağı olduğundan dolayı suyu süzülen, peynir sağlık açısından da önemli bir değer olarak biliniyor. Yaklaşık 3 ay bekletilen peynirin bu süre içerisinde suyu süzülüyor, rengi, kokusu ve tadı değişiyor.
Küp peyniri Altınyayla Merkez, Deliilyas, Mutubey, Tahyurt Harmandalı köyleri başta olmak üzere, diğer köylerde de üretilmekle birlikte, ŞARKIŞLA ve ULAŞ´ta da üretiliyor. TONUS ve ŞARKIŞLA yöresi aynı kültürel öğeleri paylaşırlarken,hemen hemen bütün özellikleri bir biri ile örtüşüyor.
