Bu kısa makalede Tapu Kadastro Arşivi Kuyud-ı Kadime Arşiv Kataloğu’nda yer alan Emlak nahiyesine bağlı Çepni Köyü’nün 1576 tarihli Mufassal Tahrir Defteri’ne [1] değinilmeye çalışılacaktır.
Çepni Köyü’nün 1576 tarihli Mufassal Tahrir Defteri’ne değinmeden önce kısaca da olsa Çepni Köyü’ne değinmektedir.
Çepni Köyü 1576 yılında Ankara vilayetinin Bozok sancağına bağlı Emlak nahiyesine bağlı bir Köydür.
Günümüzde ise Sivas’ın Gemerek ilçesine bağlıdır.
Çepni Köyü’nün 1576 tarihli Mufassal Tahrir Defteri çok önemli verileri içeren bir defterdir.
Defterde okunamayan kişi adları ve lakaplar (?) olarak ifade edilmiştir.
Defterde vergileri gösteren rakamlarsa siyakat rakamları olduğundan (...) olarak yazılmıştır.
Çepni Köyü’nün 1576 yılına ait bu Mufassal Tahrir Defteri’nde görüldüğü gibi hem Müslüman nüfusun ve Gayrımüslim nüfusun yaşlılarına, yetişkinlerine, çocuklarına yer verilmiştir ve hem de her iki halktan alınan vergilere yer verilmiştir.
Makalenin konusu gerek Müslüman nüfusun ve gerekse Gayrımüslim nüfusun yaşlılarının, yetişkinlerinin, çocuklarının, kimlerden ne kadar vergi alındığının istatistiki verileri olmadığı için bu tarz istatistiki verilere değinilmemiştir.
Belgenin transkibinde de görüleceği üzere 1576 tarihinde Çepni Köyü’nde Müslüman nüfus ile gayrı müslim nüfus bir arada yaşamaktadırlar.
Çepni Köyü’nün 1576 tarihli Mufassal Tahrir Defterinde de görüldüğü üzere Müslüman nüfusa ayrılan bölümde 1 Müderris (Medrese ve büyük camilerde yüksek seviyede ders okutan icazetli alim, medrese hocası) 1 İmam ve 1 Hoca kaydı bulunmaktadır.
Neferen olarak 52 kişi kaydedilmiştir.
Gayrımüslim nüfusa ayrılan bölümde ise Müderris, İmam ve Hoca bulunmamakta, “Muhtar” bulunmaktadır.
Keza bu bölümde Gayrımüslim nüfusun din görevlisi “Keşiş”te bulunmamaktadır.
Fakat Sayın Diran Lokmagözyan’ın ifade ettikleri gibi Çepni Köyü’nün Mufassal Tahrir Defterinin gayrı müslim bölümünde 2 isim bulunmaktadır.
Bunlardan biri “Surp” tur. “Surp” diye bir isim yoktur. Birisinin koymuş olması da çok uzak bir ihtimal dir. “Surp”, “Aziz” veya “Kutsal” demektir.
İkincisi “Mikail veledi derbadon”dur. “Der” bir titrdir ve bir ismin önüne gelir. Papazlara öyle hitap edilir.
Görüldüğü gibi Defterde Müslüman nüfusa dair bilgiler aktarıldıktan sonra gayrımüslim nüfusa dair bilgilere geçilmeden önce “Gebran” başlığı yer almaktadır.
“Gebran” Gayrımüslim anlamında kullanılmıştır.
Bu Defterde Müslüman nüfustan alınan vergiler Bennak (Osmanlı Devletin de toprak sahibi olan babalarının yanında yaşayan erkeklerin evlendikleri zaman ödedikleri vergi), Caba (İşleyecek toprağı bulunmayan ve başkalarının toprağından işçilik yapanlardan alınan vergi) dır. Çift Resmi (Hem toprağa bağlı olarak, hem de hane başına alınan bir vergi) Mücerred (Osmanlı Devletinde Müslüman bekar erkeklerden alınan bir vergi çeşidi) ve Nim (Yarı, yarım, buçuk) ve başka vergilerdir.
Gayrımüslim nüfustan alınan vergiler de içerik olarak aynı olan vergilerdir.
Gayrımüslim nüfusun nefereni kaydedilmemiştir.
Çepni Köyü’nün 1576 tarihli Mufassal Tahrir Defterinde yer alan bilgiler şöyledir:
“Defter: TK. GM. d
Yer bilgisi: 45
Tarih: H. 29.12.983 (30 Mart 1576)
Sayfa: 108
Karye-i Çepni tabi-i Emlak
Mevlana Abdi Müderris | İmam Nusret | Cafer Abdal Nim | İmamkulu Abdal Bennak | Erkulu Abdal Nim | Cem Cuma Dede Nim | Uğurlu veled-i O Caba | Ahmet Abdal veled-i Miran Abdal |
Mestanekulu Dede Nim | Koğus? veled-i O Caba | Mustafa veled-i İsa Hoca Bennak | Musa vele d-i O Caba | Mustafa veled-i Duldu Bennak | Hüseyin veled-i O Caba | Mestan veled-i Suban Bennak | Mehmet veled-i O Mücerred |
Ali birader-i O Mücerred | Ahmet birader-i veled-i Suban Bennak | Üveys veled-i O Caba | Mehmet veled-i Suban Bennak | Ramazan veled-i O Mücerred | Durak veled-i Eymir Bennak | Ali veled-i O Bennak | Ali veled-i Satılmış Bennak |
Mahmut veled-i O Caba | Üveys veled-i Adilcan Bennak |
|
|
|
|
|
|
Nökeran-ı Memiş Bey |
|
|
|
|
|
| |
Mirahur Ahmet veled-i Yahya | İhsan? Birader-i O | Ali veled-i Emrullah | Sufi birade r-i O | Halil veled-i Eymür | Gül Efiyar veled-i Esat | Mustafa veled-i Mahmut | Saraç Uğurlu veled-i O
|
Kara veled-i O | Mahmut birader-i O | Yakup veled-i Çelebi | Arslan veled-i Bayındur | Murat veled-i Şeyhi | Maksut birader-i O | Musa veled-i O | Yusuf veled-i Şeyhi
|
Pir Budak veled-i Yusuf | Ali veled-i Şeyhi | Veli birade r-i O | Neferen 52
|
|
|
|
|
Emin birader-i O | Perver veled-i Abdullah
| Cafer veled-i Abdullah | Habip veled-i Behram | Mustafa veled-i Himmet | Yusuf veled-i Güle? | Abdürrezzak veled-i Pirican | İbrahim veled-i Hacı Kalfa |
İshak veled-i O | Mustafa veled-i O | Aziz veled-i Divane | Latif veled-i Boz Ali | Mehmet Kâtip veled-i O | Adilcan veled-i Zünnas? | Rıdvan veled-i Abdullah | Göğüş? veled-i Durak
|
Çırak birader-i O | Rıdvan veled-i O | Veli veled-i Üveys | Mustafa veled-i Uğurlu | Zinnas? veled-i Abdullah | Alinas veled-i Abdullah | Ayvati veled-i Sevindik | Abdurrahman Hacı veled-i Pir Hacı |
Gebran
|
|
|
|
|
|
|
|
Babacan veled-i Asador Nim | Altun vele d-i O Bennak | Asaron veled-i O Mücerred | Kiregos veled-i Ahican Nim | Ağca veled-i Babacan Mücerred | Serkis veled-i Kara Durdu Nim | Ağadad veled-i O Caba | Yovan veled-i O Bennak |
|
|
|
|
|
|
| |
Muhtar veled-i Mercan Bennak | Surp veled-i O Mücerred | Paris veled-i Arslan Nim
| Bedros veled-i O Mücerred | Devas vele d-i Has Nim | Merküri veled-i Nazaran Nim | Haderes veled-i Vartuvan Nim | Dedek veled-i Tomas Nim
|
Tador vele d-i O Mücerred | Serkis birader-i O Mücerred | Altun veled-i Vasil Nim | Ekop veled-i O Bennak | Bogos birader-i O Mücerred | Bogos veled-i Sadi Nim | Serkis vele d-i O Mücerred | Dahor veled-i Sadi Bennak
|
Panos vele d-i Saro Nim | Melkon birader-i O Nim | Hoko veled-i Saro Nim | Yoseb vele d-i O Mücerred | Magam veled-i Vankon Nim | Torse vele d-i Darük Nim | Polat birader-i O Bennak | Karaarslan veled-i Aydın Nim
|
Mikail vele d-i Derbadon Nim | Gökçe veled-i Hacok Nim | Köro veled-i Minnet? Nim | Kirekos veled-i Tordonik Bennak | Semaven veled-i Kamin Nim | Andrebas veled-i O Bennak | Kirkor veled-i Serkis Nim
| Enci veledi Eyük Nim |
Hazar veled-i O Bennak | Marat veled-i Enci Bennak | Menlik veled-i Mihr Nim | Magam veled-i O Bennak | Tordik veled-i Sürh Nim | Armağan veled-i Sürh Bennak | Edekeder veled-i Sürh Bennak | Ayvat veled-i Eymir Bennak
|
... veled-i Egri Nim | Kirkor veled-i Mercan
|
|
|
|
|
|
|
...-i Memiş Bey ve İsa Bey der karye-i mezkûre |
|
|
|
|
|
|
|
Hurrem Sutası? Veled-i Abdullah | Uzun Hasan veled-i Abdullah | Macar Hasan veled-i Abdullah | Faik veled-i Abdullah
| Hacı Pirmerd? Veled-i Abdullah | Yusuf vele d-i Abdullah | Gül Hasan veled-i Abdullah | Köle Pirmerd? Veled-i Abdullah
|
Hasan Koç veled-i Abdullah | Halil veled-i O | Ferhat ekmeği müttefik resm-i kile | Usta Mercan veled-i Abdullah | Usta Ali Arap | Diğer Pirmerd A’ma | Kara Abdullah Arap | Mehmet veled-i Pervane |
Ciran veled-i Abdullah |
Ömer veled-i O |
|
|
|
|
|
|
Çiftlik-i Memiş Bey Mirliva-i Bozok sa-kat-‘ı nim öşri muhavveldir an-muceb-i defter. Haliya der-tasadduk-ı el-mezbur öşrün verir (Memiş Bey çiftliği Bozok livası beyi Defter gereğince yarım öşre dönüştürülmüştür. Şu anda bahsedilen tasadduk öşrü verir…”
Hasıl
Resm-i pembe | Kile | Caba | Hınta (buğday) | Şai’ir (arpa) | Resm-i meyva |
… | … | … | … | … | … |
Adet-i ağnam (koyun vergisi) | Resm-i arus
| Asiyab
| Resm-i ...
| Resm- bostan
| Resm-i ... |
… | … | … | … | … | … |
Bad-ı heva | Resm-i Tapu |
|
|
|
|
… | … |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
KAYNAKÇA
[1] TKG. KK. TTd. 45.
