Bir eski zaman bilmecesidir toprak damlı evlerde hayatın huzuru. Sonbaharda yağan yağmurlarla birlikte başlayan akşam seyri âlemi, insanı girift bilmecelere götürür adeta. Cama vuran yağmurun iğri iğri şarkısı, bir iç yangınını anlatırcasına mahzundur.
Mahzundur boğazda düğümlenen kekremsi hatıralar…
Bacada “kesekleri” ezen “loğ”un ağır ağır salınışı, nice bilinmez hasretleri çağrıştırır. Ağılın önünde meleyen koyunlar, az sonra buluşacakları yavrularını anarlar sanki. Rüzgârın efil efil salınışı, bir geniz yangınlığını dillendirmesi gibi yakar kavurur zamanları. Toprak bir şiir gibi, şerha şerha yüreklerde duraklar, dondurulmuş suretler.
Bir toprak huzurudur, yaşanmaya yüz tutan hatıralar. Bir toprak zamanıdır, Sivas’ın uzak bir köyüne kayıt düşülen anlar…
**
Güz inende sarımtırak şiiriyle birlikte, dağları öte bir hüzün kaplar. Öte bir burkuluştur aslında. Öte bir bilmece, öte bir yok oluş, öte bir suskunluktur…
Her şey öte bir sukuttur…
Kulmaç’tan inen rüzgârın uğultusunun berhava ettiği bir sukut.
Çiğdemin çiçeğin raksıyla şenlenen zamanlar, güz rüzgârının vedasıyla ayılır sanki. Boynunu büken sararmış otlar, âdemoğlunun toprakla vuslatını çağrıştırır adeta.
Tenhalarda, yabana el vermeyen kuşburnular, bir muzip çocuğun çıkınında sükûta erip, ham yanını hiç hissettirmeden, usul usul yola revan olurlar.
Zamanadır aslında onun seyri âlemi. Güngörmüş anaların, alınlarından inen bulgur bulgur ter zerresi ile söyleşmeye ne hacet; zaten anbean yüreğin şaha kalkmasıdır her şey…
Tan vakti, serçe ve sığırcıklar şakımaya başlamadan az evvel, yakılan tandırların kızım kızım kızaran yüzlerine yapıştırılıp pişirilen ekmekler gibi leziz bir andır zamana kayıt düşen hatıralar…
Kazanda kaynayan bulgur çorbası hürmetine, lavaşın sukutu da söz müdür? Eski bir zaman bilmecesidir yaşananlar. Eski bir fotoğraf karesinde saklanan anlardır, anlar anı.
***
Toprak bir damda huzuru demleyen nice insan, penceresi göğe bakan küçücük umutları, kekremsi bir sevdaya dönüştürürler. Ama illa da güz olmalı hüzün vakti. İlla da söyleşmeli turnalar, veda şarkılarıyla.
Onların öte göllerde yurt tutmalarına inat, alaca leylekler hemen yanı başta anlatırlar dünyanın hay huyunu. Eylülün ağaçlardan aman dileyip, yaprakları bir bir yere sermesine gönüllenen leylekler, alır ve başlarını giderler dünyanın merkezine. Bir bir dökülen yapraklar mıdır, yoksa umutlar mıdır kimse bir türlü çözemez…
***
Güz sancısı başkadır aslında. Kışın hali hazırda görülen yolculuğu, bacada dolaşan “loğ”un sesiyle bütünleşir. Yağmurun çisil çisil inmesi, pıtır pıtır duyulur içerden. Saç sobada bekleyen kor, ardı sıra patateslerin kendine doğru geleceğinden haberli bir şekilde anlatır zamanın dirhem suretini.
Alaca bir düşle irkilme gibidir, toprak damlı evlerde zamanı yudumlamak. Alaca bir kanaat, alaca bir cömertlik…
Alaca bir sükût. Ayazın yürekleri yakan dinginliğini aza indirmek için, pencerelere çekilen naylonlar ardında yaşanan sukut. Şerha şerha paralanan ellerde, yarınlara umut uzanır mı bilinmez ama, umut işte. Bozkırın bitmeyen umudu. Bitmeyen yarım bir şarkı gibi. Bitmeyen her şey gibi.
Toprak damlı evlerde, gece en sukut yarendir.
Dertli anaların yavrucuklarını bağırlarına bastıkları umut.
Gecenin en yaralı anında, dudaklardan dökülen ninniler ve zamanı arşınlayan güz huzmesi…
Ayın parlak halinden oyunlar çözen çocukların, anaların merhamet hanelerine kaydettikleri her şey…
Kasım’a doğru başlayan kış yolculuğunun en ala göstergesi, damların yüzlerinin sıvanmasıdır. Çamurun samanla vuslatı ile başlar dökülmüş dam suretlerinin dikilmesi.
Her topaç belliki bir vefasızlığın da hatırlanmasıdır hani.
Elleri böğründe, ev yüzlerini sıvayanların emeklerinin zayi olmasını da dillendirmesi midir acaba?
Kekremsi bir nida. Kekremsi, garip bir nida:
“Vefasız duvara çalma çamuru
Yağmur yağar emeklerin zay olur”
Zayi olan emekler miydi, yada bir yılkının sırtında sırra kadem basan ümitler miydi kimse bilemedi aslında.
**
Ayın en muteber vaktinde, damın üzerine dikilen albayrak, düğün derneğin kuruluşunun da nişanesidir aslında. Uzak yitik yalnız bir köyde, toprak damlı evin böğürcüğünde âlemi selamlayan al bayrak, bir gelinin masumiyet muştusu için hazır ve nazırdır.
Ardı kesilmez güzel dilekler yola revan olsa da, kul kaderini görecek hükmü gereğince de zaman vaktini arar durur.
Davullar vurulur, yemekler caba edilir tandırda bekleyen ahalinin huzuru sadetlerine. Yağlamalar yufka ile şenlenerek titretir genzin en ari yanlarını.
Derin bir iç huzuru kaplar ahaliyi. Derin bir mutluluk. Telli duvaklı gelinin gelmesini çağrıştıran anlar, belki fotoğraf karelerine yansımasa da, belleklerde yerini alıverir.
**
Evvel zaman içinde devinip durur hengameler hengamesi. Bir varmış bir yokmuş ile kavilleşir cümlelerin en alası. Toprağın surete işleyen girizgahı, bir anı sonsuza değin uzatmanın imkansız kurgusu ile söyleşe dursun, uzak ihtimallerin gönlü açan girizgahı gecenin en öte vaktinde iner toprak damlı evlerin bağırlarına. Gecenin en öte vaktine demirleyen ay vakti, kurbağa sesleri eşliğinde seyri alem eder ıssızlıklar içine doğru.
Sabahın en alaca vaktinde, kızım kızım kızaran tandırın içine caba edilen sıcacık ekmekler kadar asudedir zamanlar. Bulgur bulgur terleyen alınlarda, güngörmüş hatıralar şöylece bir yana duru verse dahi, yüreğin aman bilmez terennümleri usul usul iniverir kulmaçın şefkatinden bu yana. Deli poyrazın dağı taşı savuran hengâmesi, hatırı sayılır kayıtlarda kendisine yer bulsa dahi, yine de bir ince şiir gibi iner sükunet içindeki huzurlar huzuru…
Osman ÇELİK
