Uzm. Sinan Doğan, Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından 2-13 Aralık 2019 tarihle- rinde düzenlenen Uluslararası 6.Yıldız Sosyal Bilimler Kongresi´nde ?´Harekâtı Milliye ´nin Terakki-i Millet Bağlamında Değerlendirilmesi´´ adlı tebliğinde;Milli Mücadele, yöneticilerin beyninde değil, ?kitlelerin ruhunda? hazırlanarak elde edilir dedi. Konuşmasını şöyle devam etti:
Savaş ve bunalım döneminde Lider, kontrolden çıkan ahlak mekanizmaların topluma etkisini önlerken, gelişen ahlakı vasıflarını birlik ruhuna dönüşmesini sağlar. ?´Bu dönemde; heyecan, yoğun etkileşim ve kolektif hareketle, toplumun yeniden oluşturulduğu durumdur. Balkan Savaşı´ndan Milli Mücadele´ye kadar uzanan ıstıraplı ve felaketli yıllar,? terakki-i millet konusunda yeni gelişmelere zemin hazırlamıştır. Bu süreci çok iyi algılayan Atatürk´ün, kendisinde çok ağır basan pozitif meziyetleri ile milletin kendisinde var olan ?kabiliyet ve hüner´´ ile birleştirmesiyle millet, içtimai ve siyasi hayatında sarsılmaz bir mevkiye yeniden yükselecektir.. Bu yükselme, başkalarının merhamet, menfaat ve ihtirasatına dayanarak yaşamak istemeyen bir milletin yükselişidir. Millet hayatında; hissî, fikrî ve fiilî olarak başlayan yükselmenin sonucunda milletin kendisinde oluşan özsaygı, dünyaya haykırmanın sesidir.
Milli Mücadele´nin kazanılmasında askeri, siyasi, diplomatik v.b, çeşitli etkenler yanında ?´Terakki-i Millet´in ?´ ayrı önemi vardır.?´Terakki-i Millet´in´´ gerçekleştirilmesi, milletin duygu ve düşüncelerinin bu yönde de geliştirilmesi gerekiyordu. Milli Mücadele döneminde, toplumda çözülme ile başlayan bir sosyal değişme sürecinde, yeni ilişki ağları kurulmuş, ?´Terakki-i Millet´in´´ ve sosyal bütünleşmesinin gerçekleşmesi sağlanmıştır. Yeni ilişkiler ağı kurulmasında; mevcut değerleri ve normlar kullanıldığı gibi kabul gören yeni değer ve normlar da kullanılmıştır.?´Terakkki-i Millet´in´´ hem de sosyal bütünleşmesini sağlayacak şekilde yeni değer ve normların kurumsallaştırılmasına gidilmiştir. Milli Mücadele döneminde ´Terakki-i Millet´in ve sosyal bütünleşme, Milli Mücadele´nin yöneticilerin beyninde değil, ?kitlelerin ruhunda? hazırlanarak elde edilmesidir.
Değer ve normların kurumsallaşmasının toplumun alt tabakalarındaki sembolik anlamı; düşmandan kurtulma, esarete düşmeme, kâfire toprak vermeme, aynı şekilde hareket etme, aynı şekilde hissetme, aynı şekilde kıymet biçme şeklinde formüle edilmiştir. Değer ve normların gelişimini ?´karşılıklı uyum ve işbirliği zemininde´´ sosyal kültürel kuram haline getirilmiştir. Toplumun milli harekete katılmasını sağlarken aynı zaman toplumun ortak değer ve norm işleyişi ile bilinçlendirilmesi ve sosyal kültürlenmesi gerçekleşmesi için stratejik iletişim yönetimi, simetrik iletişim, katılımcı kültür ortamı, liderlik gibi unsurları kullanılmıştır. Bunun sonucunda?´bir milletin kendi benliğini duyma ve varlığına yönelik tehditleri algıma bilinci, milleti tarihinin derinliklerinden bugüne, bugünden de yarına kesintisiz olarak uzandıran bir manevî gücün ortaya çıkması sağlanmıştır. Manevi güç, kişileri birbirine kenetleyen bir ortak ruhtur. Bu ruhun canlı tutulabilmesi, o milletin yeni gelişmelere açık olmakla birlikte, kendi hukukuna v mevcudiyetine hakkıyla sahip çıkmasını sağlayacaktır
Milli Mücadele´de kullanılan en önemli ortak değer ve norm,?´din ve millet´´ kavramlarıdır. Toplumun üyelerinin, içerisinde kendisini bulabileceği bir medeniyet malzemesini, ortak değer ve norm işleyişe dönüştürülmüş.. Bundan dolayı milletin ruhundan doğan yeni manevî bir güç ile, toplumdaki uyanış ve direnişin, meşru zeminde yeni bir ideal etrafında şekillenmiştir. Ortak değer ve norm işleyişini, kolektif eyleme dönüştürmek için vatan, din, tarih, ahlâk unsurları aktif hale getirilmeye çalışılmıştır. Millî birlik, iyi geçinme ve çalışkanlık duygu ve kabiliyetler gibi değerler, Milli Mücadele´de hayat bulacak, milletçe kurtuluş savaşının örgütlenmesini sağlayacaktır. Ortak değer ve norm işleyişi ile toplumun milli harekete katılmasını sağlarken aynı zaman toplumun bilinçlendirilmesi ve sosyal kültürlenmesi gerçekleşmiş oluyordu.
Sonuç olarak: Milli Mücadele´de İşgal ve felaketler ile toplumda meydana gelen değişmenin ´terakki-i millet yönünde gerçekleşmesi için milli irade, kolektif bilinç ve hedefler gibi değerler geliştirilmiştir. Toplumda yeni türden ilişki ağları kurulması ile toplumdaki sosyal çözülme, yeni bir sosyal kültür oluşumuna dönüştürülmüş ve toplumda sosyal bütünleşme gerçekleşmiş. Böylece millet kendi hukukuna v mevcudiyetine hakkıyla sahip çıkmasını sağlanmıştır. Milli Mücadele bir tür toplumsal değişme ile sosyal bütünleşme örneğidir. ´Terakki-i Millet ve sosyal bütünleşmenin gerçekleştirilmesi,Milli Mücadele´nin yöneticilerin beyninde değil, ?kitlelerin ruhunda? hazırlanarak elde edilmesidir.. Bu sebeple Milli Mücadele kitlelerin gücü veya ?kitleler çağı?diye tanımlanabilinir.