KUMPİR
“Patates” kelimesi Türkçe’mize nereden geldi, nasıl geldi, ne zaman geldi bilmiyorum.
Ben onu “KUMPİR” ismiyle biliyordum. Taaa yirmili yaşlarıma dek benim için kumpir kumpirdi.
Kumpir ekilir, kumpir hasat edilir, kumpir hâneye gelir, pişer besin olur. Kumpir pazara gider, satılır, hâneye gelir olur. Kumpirin kabukları ahırdaki mala yem olur, geri kalanı toprağa besin olur.
Benim bildiğim Anadolu’nun her yerinde kumpirin adı kumpirdi veya öyleydi. Patates kelimesini bilmiyorduk.
***
GÜNCEL TÜRK DİL KURUMU SÖZLÜĞÜ, PATATES
(pata'tes), Rumca
1. isim, bitki bilimi Patlıcangillerden, yaprakları ve sürgünleri acı bir bitki (Solanum tuberosum).
2. isim Bu bitkinin toprak altında oluşan, nişastası çok, yenebilen yumruları.
***
Doksanlı yıllarda uyanık bir vatandaşımız İstanbul’da “Allpato Kumpir” adında bir yer açıyor. Yaptığı iş, kumpirleri (patatesleri) yıkayıp fırınlayıp içine tereyağı, peynir, kıyma, turşu vesâire koyup müşterilerine satıyor.
Bu iş öyle büyüyor ki, dünyanın her yanını sarıyor. Bugün etrafınıza bakın, her yerde kumpirci var. Sivas’ta var mı? Mutlaka vardır. Ankara’nın Yüksel Caddesinde, İstanbul’un Bağdat Caddesinde…
Fırınlanıp içine vesâire dolduldurulmuş kumpirler.
Eleştirdiğime bakmayın ama benim evimde, fırınımda kendime yaptığım sucuklu, zeytinli, bol tereyağlı kumpirler çarşıdakilerden çok daha güzel. Bazen içine biraz fırında kuzu kelle de ekliyorum, daha güzel oluyor.
***
Sabahın erken saati:
“La gidek birer kelle gırdırak.”
“Nerede?”
“Sıvas çarşıda.
