Bu derlemede Tapu Kadastro Arşivi’nin Kuyud-ı Kadime Arşiv Kataloğu’nda TKG. KK. TTd 45 nu maralı Bozok Sancağı’nın Emlak Nahiyesi’ne bağlı Kaldırok Kal’ası, Köprü Ağız ve Yassıkışla Köyleri’nin H. 983 tarihli Mufassal Tahrir Defterlerine yer verilmiştir.
Tapu Kadastro Arşivi’nin Kuyud-ı Kadime Arşiv Kataloğu’nda yer alan Bozok Sancağı’nın Emlak Nahiyesi’ne bağlı Kaldırok Kal’ası, Köprü Ağız ve Yassıkışla Köylerinin H. 983 tarihli Mufassal Tahrir Defterlerine değinmeden önce bu Köylere ve H. 983 tarihli Mufassal Tahrir Defterini içeren ilgili eserlere değinmekte yarar var.
Bozok Sancağı’nın Emlak Nahiyesi’ne bağlı Kaldırok Kal’ası Köyü’ne kısmen değinen bazı çalışmalar mevcuttur.
Fakat aşağıda da görüleceği üzere Bozok Sancağı’nın Emlak Nahiyesi’ne bağlı Kaldırok Kal’ası Köyü’ nün adı ve Kaldırok Kal’ası Köyü’nü yerleşime açan Cemaatin adı farklı farklı ifade edilmiştir. Kaldırok Kal’ası Köyü’nün ve Kaldırok Kal’ası Köyü’nü yerleşime açan Cemaatin adının farklı farklı ifade edilmesinin ise elbette birçok nedeni vardır. Bu nedenlerden birisi de Kaldırok Kal’ası Köyü’nün ve Kaldırok Kal’ası Köyü’nü yerleşime açan Cemaatin adının yanlış okunup yanlış yazılmasıdır.
Yusuf Şenol, “Yahyalı Köyü Tarihçesi” adlı makalesinde Yahyalı Köyü’nün Sivas’ın Şarkışla ilçesi Akça kışla nahiyesine bağlı Emlak yöresinde olduğunu, Kızılırmak’ın Kaldırak (Akçakışla) kolunun Yahyalı çayı üzerinde vadinin en geniş yerinde 1700’lü yıllarda kurulduğunu aktarır (1)
Kendisiyle yapılan kişisel görüşmede de, Muşelamkale’den Kaleķöye kadar askeri yol üzerinde Emlak Kale köyünün altında bulunan yerde kazı yapıldığını, kale kalıntısının Kaldırak çayı üzerinde olduğu nu, Kaldırok Kalesi’nin orası olsa gerektiğini ifade etmiştir (2)
Menderes Yücel ise, “Yahyalı Köyü Tarihi ve Yaşamı” adlı makalesinde Kaldırok Kalesi’ne dair daha detaylı bilgiler aktararak şunları yazar:
“…Yahyalı Köyü, Emlak Beldesi içinde, 15.ve 16.yüzyılda Sivas’a bağlı Türkmenlerin yoğun bir yerleşim merkezi olmasına karşın,1558 – 1560 yıllarından itibaren nahiye olan, 16.yüzyıl sonrada Kaza, merkezi ise Hatır (Hardal Köyü) olan Emlak kazasına bağlı, ilk adı “KALDURAK KALESİ” anılan kazanın 105 köy ve ekinliği (mezralarından) biridir.
Yahyalı Kal durak kalesi, Türkmenlerin buralara yerleştiği 1300’lü yıllarda kurulmuş bir Türkmen köyü dür. Kurucuları ise Babailer kafilesinden Yahya baba, Türkmen aşiret beyi Kutman bey (Yahyalı’da Gitmen diye bilirler) 9 – 10 hanelik ekinlik – mezra olarak kurulmuştur. Kal durak kalesi ismini ise bu köyün çok önemli su kaynağının olduğu Kal durak pınarı özünden alır. Kale ismine gelince Bizanslılar döne minde çok önemli bir yerleşim merkezini teşkil den ve kalesi bile bulunan Teberdik (Divriği) Kalesi, Si vas toprak kale, Yıldızeli Akçakale, Şarkışla emlak kale (ilburs), Akdağmadeni Müşallim kalesi üçgeni orta merkezinde bulunan Kal durak kalesi Bizans yerleşim merkezi Kiremit diye bilinen, ören yerlerine yakın olmasından dolayı Kal durak kalesi adını almıştır. Hatta Türkmenlerin ilk geldiklerinde Ermeniler le birlikte köy yaşamlarının sürdürüldüğü söylenmektedir.
Yahyalı – Kaldurak kalesi kurulduğu günden bu güne kadar hep Emlak kazası ve 1839 yılında da tekrar nahiye merkezi olan, Emlak beldesine bağlı büyük bir köy yerleşim merkezi olarak bu günkü adı Yahyalıdır.
Tarihi gelişmeler 1559-1560 yıllarında Sivas Rum Ermeni eyaletine bağlı olan Emlak olayların, kamuoyu oluşmasının engellenmesi için Nevşehir Eyaletine bağlanmak üzere Bozok sancağının Vilayetine-Boğazlayan’a bağlanır, daha sonra buradan alınarak Tonus’a (altın yayla) livası / sancağına bağlandığı Emlak’ tan kazalık alınıp nahiyeye dönüştürülünce Tonus’da tekrar kaza olunca buraya bağlandığı daha sonra Şarkışla 1869’da kaza merkezi olunca da buraya bağlandığı ve halende bu ilçenin büyük yerleşim köy merkezlerinden biridir.
Yalnız, Yıldızeli – Hanı Cedit (yeni han) ilçe olunca buraya bağlanmasına karşın halk topyekün karşı çıkmış hiçbir ilişki ve resmiyetini bu ilçe ile sürdürmeyince belli karşı koymalar sonucunda da tekrar Emlak nahiyesine bağlanır. 1831 nüfus sayımında Emlak kazasının (yalnız Müslüman ve 18 yaşının üstünde erkekler) nüfusu 2919’dur. Bu nüfustan Yahyalı – kal durak kalesi nüfusu ise 195 hane sayısına 48’dir…(3)
Kendisiyle yapılan kişisel görüşmede ise, Yahyalı Köyünün şu anki oturumunun çaprazlama karşısın da Kaldurak kalesi’nin yerleşik yerlerinin var olduğunu hatta ören yerlerinin durduğunun bilgisini vermiştir (4)
Görüldüğü üzere Yusuf Şenol ve Menderes Yücel yukarıda yer verilen bilgileri aktarmışlardır fakat dipnot olarak hangi kaynaklardan yararlandıklarını aktarmamışlardır.
Kaldırok Kalesi Köyü’ne değinen başka kaynaklarda vardır.
Kaldırok Kalesi Köyü, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan “998 Numaralı Muhase be-i Vilayet-i Diyar-i Bekr ve ‘Arab ve Zü’l-Kadiriyye Defteri (937 / 1530)” adlı eserin 2. Cildinde Bozok sancağı Emlak nahiyesine bağlı Kaldıravuk – kal’ası adıyla mezraa olarak geçer (5)
Sözkonusu eserde mezraa olarak yer alan Kaldıravuk – kal’ası, İsmail Şahbaz’ın “Şarkışla Kalecik Kö yü” adlı makalesinde de kısaca yer alır.
İsmail Şahbaz’a göre Kaldıravuk Kalesi , Alibeyli cemaatince kurulan köylerden birisidir (6)
Fakat, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan “998 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Diya r-i Bekr ve ‘Arab ve Zü’l-Kadiriyye Defteri (937 / 1530)” adlı eserin 2. Cildinde Kaldıravuk – kal’ası mezraası başka mezraaların yanısıra Ali Beyilü cemaati içerisinde yer alır.
Sözkonusu eser de yer alan bilgi şöyledir:
“… ‘Alì Beyilü cemā‘ati, Saru-Abdāl mz., Kāfirviranı mz., Kapaklu- viran mz., Ak-viran mz., Orta-kışla mz., Halìl-Fakı mz., Alacaçayır mz., Karañuca-dere mz., Mescidlü mz., Kaldıravuk-kal‘ası mz., Ya‘kūb-kışla mz., Öküz-otlağı mz., ‘Alì Beyilü kabìlesi, [Emlāk n.]: 618…” (7)
Bu iki eserde Kaldıravuk Kalesi Köyü’nün Alibeyli veya Ali Beyilü cemaatince kurulan köylerden birisi olarak ifade edilmesi de cemaatin adının yanlış okunup yazılmasından kaynaklıdır.
Kaldırok Kalesi, Faruk Sümer’in “Bozok Tarihine Dair Araştırmalar” adlı makalesinde ise “Kaldurak Kalesi” olarak geçer (8)
Aşağıda da yer verileceği üzere Yunus Koç, gerek “Hicri 983 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Göre Bozok Sancağında İskan ve Nüfus” adlı Yüksek Lisans Tezi’nde ve gerekse de “16. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağının İskan ve Nüfus Yapısı” adlı eserinde Kaldırok Kalesi’nin adını “Kaldırokkalesi” olarak aktarır.
Yunus Koç her iki çalışmasında aynı zamanda Kaldırokkalası Köyü’nün, Köprü Ağzı Köyü’nün ve Yas sıkışla Köyü’nün vergilerini de aktarır.
Aşağıda Yunus Koç’un her iki çalışmasında yer alan Kaldırokkalası Köyü’nün, Köprü Ağzı Köyü’nün ve Yassıkışla Köyü’nün vergilerine yer verilecektir.
Özkan Moran da, “Emlek Ağzı Uzun Havalar” adlı makalesinde Yunus Koç’tan alıntı yaparak Köy’ün adını Kaldırokkalesi olarak aktarır (9)
Rafet Metin ise, “16. Yüzyılda Orta Anadolu’da Nüfus ve Yerleşme (Bozok, Kırşehir, Niğde, Nevşehir ve Keskin Örneği)” adlı makalesinde 1530 ile 1556 arasında köye dönüşen 96 mezraadan 18’inin (yüzde 18.7) ise “Kışla” adı ile anılmakta olduğunu belirterek Kaldırok’u Kışla olarak aktarır (10)
Rafet Metin aynı makalesinde 155 – 1530 TD’den Kaldırok Kışlası’nı yerleşime açan Cemaat’in Ali Beylü Cemaatı olduğu bilgisini aktarır (10)
Görüldüğü gibi Kaldırok Köyü’nü yerleşime açan Cemaat’in adı da farklı farklı yazılmıştır.
Ahmet Özkılınç, Ali Coşkun, Abdullah Sivridağ tarafından hazırlanan “Osmanlı Yer Adları 2 Anadolu Karaman Rum Diyarbakır Arap ve Zülkadriye Eyaletleri adlı eserde ise Kaldırakkalesi Köyü olarak yer alır (11)
Musa Urgan ise, şu bilgilere yer vermiştir:
“Karye-i Kaldır-ok-kal‘ası tabi‘-i Emlâk
Kasım veled-i Kulavuz (Kulavuz oğlu Kasım, bennak)
….
Bozok (Yozgat) Sancağı Emlâk Nahiyesi Kaldırokkalesi Köyü
16. yüzyıl tahrir kayıtlarından bir belge.
Köyde mütemekkin olan kişiler sırasıyla tahrir defterine kaydedilmiş.
Günümüzde mezkur köyün adı değişmiş ve unutulmuş…” (12)
Görüldüğü gibi Musa Urgan, köyün adının değiştiğini ve unutulmuş olduğu bilgisini aktarmıştır. Fakat Köyün adının hangi isimle değiştiği ve neden unutulduğu bilgisini aktarmamıştır.
Doğan Kaya’da, “Emlek Yöresinde Aşıklık Geleneği” ve “Sivas Toprağının Üç Münbit Kültür Vadisi Çam şıh – Emlek – İlbeyli” adlı makalelerinde Emlek yöresinde bir çok Köy olduğunu ve Kaldurak, Verdikışlası –Ki, Doğan Kaya’nın ifade ettiği Verdikışlası Köyü’nün gerçek adı gerek günümüz de Emlak nahiyesine bağlı İğdecik Köylüleri tarafından ve gerekse de Arşiv kayıtlarında Virdi kışlası olarak geçer. Virdikışlası’yla ilgili Mufassal Defteri ve başka belgeler Arşivlerde bulun maktadır – gibi pek çok yerleşim merkezinin bugün mevcut olmadığını ifade etmektedir (13)
Evet. Günümüzde Emlak yöresinde Kaldurak, Virdikışlası gibi pek çok yerleşim merkezi mevcut değildir. Fakat bugün –Ki, Menderes Yücel’le kişisel görüşmemizde edindiğimiz bilgiye yukarıda yer vermiştik – Kaldurak ve Virdikışlası Köylerinin ören yerleri bulunmaktadır.
Günümüzde Virdikışlası Köyü’nün ören yerlerinin bulunduğunu İğdecik Köylüleri de teyit etmektedirler.
Yukarıda da aktarıldığı gibi Yunus Koç, gerek “Hicri 983 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Göre Bozok Sancağında İskan ve Nüfus” adlı Yüksek Lisans Tezi’nde ve gerekse de “16. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağının İskan ve Nüfus Yapısı” adlı eserinde Kaldırok Kalesi Köyü’nün, Köprü Ağzı Köyü’nün ve Yassıkışla Köyü’nün vergi veren nüfuslarını aktarır.
Buna göre Kaldırokkalası’nın vergi veren nüfusu şöyledir:
“… Nim (Yarı, yarım, buçuk) (14) (Sözkonusu Osmanlıca cümle ve sözcüklerin Türkçesi çeşitli sözlükler aracılığıyla çevrilmiştir): 20
Bennak(Toprak sahibi olan babaların yanında yaşayan erkeklerin evlendikleri zaman ödedikleri vergi): 11
Caba (Henüz arazi kiralayamamış kişi.): 26
Mücerred (Bekar): 5
Toplam: 62…” (15)
Köprü Ağzı Köyü’nün vergi veren nüfusu şöyledir:
“… Nim (Yarı, yarım, buçuk): 3
Bennak (Toprak sahibi olan babaların yanında yaşayan erkeklerin evlendikleri zaman ödedikleri vergi) 3
Caba (Henüz arazi kiralayamamış kişi): 6
Toplam: 12…” (15)
Yassıkışla Köyü’nün vergi veren nüfusu ise şöyledir:
“… Nim (Yarı, yarım, buçuk): 28
Bennak (Toprak sahibi olan babaların yanında yaşayan erkeklerin evlendikleri zaman ödedikleri vergi): 11
Caba (Henüz arazi kiralayamamış kişi): 23
Mücerred (Bekar): 22
Muhassıl (İdari ve mali görevli): 1
Toplam: 85…” (15)
Kaldırok Kal’ası Köyü’nün 983 tarihli Mufassal Tahrir Defterinin kopyası aşağıdadır:
Bozok Sancağının Emlak Nahiyesi’ne bağlı Kaldırok Kal’ası Köyü’nün H. 983 tarihli Mufassal Tahrir Defterinin transkribi ise şöyledir:
“… Karye-i Kaldırok Kal’ası, tabi’-i Emlak (Emlak’a bağlı Kaldırok Kalesi Köyü)
Kasım veled-i Kulaguz (Kulaguz oğlu Kasım), k. (Evli olan, az arazi kiralamış erkek)
Şah Kulu veled-i o, nim (Yarı, yarım, buçuk)
Veled veled-i o (Veled’in oğlu) k.
Murad birader-i o, caba (Toprak sahibi olmayandan alınan bir tür vergi).
Er Kulu veled-i Kasım, nim.
Pir Kulu birader-i o, k.
Kubad birader-i o, k.
Şah Murad birader-i o, caba.
İmam Kulu veled-i Kubad, caba.
Şehsüvar veled-i Pir Kulu, caba.
Nur Ali veled-i Er Kulu, caba.
Süleyman veled-i Hamza, nim.
Muhammed veled-i o, caba.
Ümmet birader-i o. caba.
Hamza veledi Süleyman, caba.
Hasan birader-i o, m.
Veli veled-i Hıdır, nim.
Ergani veled-i o, k.
Pirbende veled-i Musa nim.
Şahbende birader-i o, caba.
Yusuf veled-i Ali, nim.
Gülbende veled-i o, caba.
Dem Kulu birader-i o, caba.
Hasan veled-i Ali k.
Satılmış veled-i o caba.
Bilmiş birader-i o, m.
Şahverdi veled-i Hüseyin, nim.
Bayram veled-i Veli, nim.
Sevindik veledi o, caba.
Kanber birader-i o, caba.
Aşur Kulu veled-i Mürid, nim.
Ali Dost veled i o, caba.
Veli birader-i caba.
Ali veled-i Mahmud, nim.
Mahmud veled-i o, caba.
Ahmed birader-i o, m.
Bekir veled-i Mahrmud, nim,
Emir Kulu veled-i o caba.
Kara Hasanveled-i Hamza, nim.
Hoca veled-i o k.
Resul birader-i o, caba.
İsa veled-i Hüseyin, nim.,
İlyas veled-i o, k.
Mürsel birader-i o, caba.
Hasan veled-i Hasan, caba.
Hüseyin veled-i Mürid, nim.
Gülabi veledi-o, caba.
Hüseyin veled-i İlyas, nim.
Sülü veled-i İlyas nim.
İlyas veled-i o, caba.,
Mustafa veled-i H Karly (?) nim.
İsa veled-i Karly (?) nim.
Ali veled i Hasan, nim.
Halil veled-i Mehmed, nim.
Durak veled-i o, caba.
Muhammed veled-i Gazanfer, k.
Selmen veled-i o, caba.
Yusuf birader-i o, m.
Nasuh birader-i o, m.
Asiyab 1 bab nim sale Resm 30
Hasıl (1-Husule gelen, olan, çıkan, üreyen, türeyen, biten; gelir. 2-(Defterlerde) akçe hesabı ile geliri gösteren meblağ.) 4500
Nim (Yarı, yarım, buçuk)20 360
K(Evli olan, az arazi kiralamış erkek) 11 132
Caba (Henüz arazi kiralayamamış kişi.) 25 150
Hınta (Buğday) Keyl 230 1.380
Şa’ir (Arpa) Keyl 227 1.135
Adet-i agnam (Koyun vergisi) 673
Resm-i arusiyye (Evlenme vergisi) 160
Resmi giyah (Ot vergisi) 240
Resmi asiyab Su veya yel ile çalışan un değirmenleri ile, zeytinyağı değirmenlerinden alınmaktadır. 30
Deştbani ve resm-i tapu (Tapu vergisi ve diğer vergiler) 240
Bozok Sancağının Emlak Nahiyesi’ne bağlı Köprü Ağzı Köyü’nün H. 983 tarihli Mufassal Tahrir Defterinin transkibi ise şöyledir:
“…Karye-i Köprü Ağzı, tabi-i Emlak (Emlak’a bağlı Köprü Ağzı Köyü)
İbrahim veled-i Ali nim.
Abdülmüttalib veled-i o, k.
Abdüllatif birader-i o caba.
Muhammed veled-i Muse, nim.
Ali veled-i o, caha
Mustafa birader-i o, caba.
Ali veled-i Durmuş. Nim.
Muhammed veled-i o, caba.
Veli veled-i Durmuş caba.
Sülü veled-i Ali k.
Zemini Davud Sefi veled-i Mehmed Sipahi ba berat resmin ve behresin verür nim.”
Bozok Sancağının Emlak Nahiyesi’ne bağlı Yassıkışla Köyü’nün H. 983 tarihli Mufassal Tahrir Defterinin transkibi ise şöyledir:
Karye-i Yassı Kışla, tabi’- i Emlak an Curil
Halil veled-i Şah Unsur, nim.
Ya(?)mur veled-io, caba.
Dur Kaya birader-i o, caba.
Yakub birader-i o m.
İbrahim veled-i Şah Unsur, nirn.
Minnet veled-i o, k.
Ümmet birader-i o,caba.
Ahmed veled-i Mansur, nim.
Mahmud veled-i o, caba.
Veli veled-i Mansur, k.
Mansur veled-i o, caba.
Cafer birader-i m.
Arefe Gazi veled-i İskender, nim.
Süleyman veled-i o caba.
Eymirzwe veled-i İskender, nim.
Mahmud veled i o, -muhuss(?)l.
Muhammed birader-i o caba.
Nebi veled-i İsmail, nim.
Satılmış veled-i Gökce, nim.
Torlucan veled-i o, caba.
Hüseyin veled-i Ömer, nim.
(?)eyn Binyad veled-i o, caba.
Mehank birader-i o k.
Abdülcelil veled-i Ali nim.
Mustafa veledi-o caba.
Sevindik veled-i Ali k.
Ali veled-i o caba.
Veli birader-i o m.
Nebi birader-i o, m.
Kara Fakih veled-i Sevindik, nim.
Sudiyar veled-i o, k.
Cuma veled-i o, m.
Sevindik veled-i Kara Fakih caba.
Sevindik veled-i Abard(?), nim.
Ahmed veled-i o.caba.
Kubad veled-i Abadrd(?) nim.
Muhammed veled-io caba.
Himmet birader-i o m.
Şah Veli yeled-i Abard(?) nim.
Güvendik veled-i o, caba.
Pir Kalem veled-i Ali, k.
Ali veled—i o caba.
Hasan veled-i Ali, nim.
Budak birader-i o, caba.
Hama veled-i Ave(?), nim.
Bay(?)ndur veled-i Hoca, nim.
Şah Ali veled-i Ali, k.
Allahverd veled-i o, caba.
İsmiail birader-i o, nim.
Şahverdi birader-i o, k.
Murad veled-i Arslan, nim.
Hasan veledi o, m.
Maksud veled-i Bey Arslan, k.
Yusuf veled-i Üvevs, nim.
Yakub veled-i o, m.
Kubad veled-i Pir Gaib, nim.
Hüseyin veled-i o, m.
Hasan birader-i o, m.
İbrahim veled-i Hacı, k.
Abdurrahman veled-i o, caba.
Abdürrezzak birader-i o, m.
Şahverdi veled-i Hasan, nim.
Şah Kulu birader-i o, caba.
Veled birader-i o, caba.
Maksud veled-i Torluhan, nim.
Veli veled-i o, caba.
Tanrıverdi veled-i Maksud nim.
Hasan veled-i Ali, m.
Hüseyin birader-i o,m.
Şah Kulu veled-i Veli, nim.
Yol Kulu veled-i Ali, k.
Ümmet birader-i o, nim.
Muhammed veled-i Eymirze, nim,
Satılmış veled-i o, caba.
Bilmiş birader-i o, .
Hüseyin veled-i Seydi, k.
Al veled-i Gündoğmuş, nim.
Aydın veled-i Ace, k.
Muhammed veled-i Sevindik, m.
Üveys veled-i Yunus, m.
Veli veled-i A(?)ur, m.
Hasan veled-i Aydoğmuş, nim, ma’a amme(?);
Hakverdi veled i K(?)l(?)c.
Gülbende veled-i Veli m.
Kulağuz veled-i Veli, m.
Muhammed veled-i brahim, m.
Pir Kulu veled-i Hüseyin, m.
Zemin-i K(?)l(?)c veled-i Hamza Sipahi ba-berat resmin ve behresin verür, nim.
Zemin-i Veli veled-i K(?)l(?)c Sipahizade resmin ve behresin verür, nim.
…
Hasıl 6300
Nim 30 540
K13 156
Caba 22 132
Hınta Keyl 500 3.000
Şa’ir Keyl 300 1.500
Adet-i ağnam 540
Resm-i arusiye 82
Resm-i k(?)lak-(?) Yörük 150
Destbani ve resm-i tapu 200
Bad-(?) hava ve resm-i arusane-i karye-i Yassı Kışla el mezbür der tasarruf-i Piri Çavuş ber vech-i timar.
…
Mezra’a-l Çanakcı, nezd-i Karye-i Mezbüre Kula(?)uzlu Yörük temekkün eder Hass-(?) Hümayun.
…
Mezra’a-i, Künbed, nezd-i Karye-i Mezbure Hoca Beylüden Yassık Kışlalu ve Üyük Kışlalu tasarruf ederler…”
Sözkonusu Defterde yer alan her üç Köy’den en az nüfusa sahip olan ve en az vergi ödeyen köy Köprü Ağız Köyü’dür. En fazla nüfusa sahip olan ve Köprü Ağız Köyü’ne oranla en fazla vergi ödeyen Köyler ise Kaldoruk Kalesi Köyü ve Yassıkışla Köyü’dür.
Defterde ifade edilen bilgiye göre Çanakçı Mezraası, –Ki, Yunus Koç’un her iki eserinde Çanakçı Mezraası,”Osmanlı namu diğer” diye geçer- Kulavuzlu Yörüklerinin – Ki, aşağıda da değinildiği gibi Kula vuzlu adlı yerleşim yeri ve Cemaati Yunus Koç’un her iki eserinde de Emlak’ta yer almaz- elindedir ve burası aynı zamanda Havassı Humayun yani padişah tımarıdır.
Veya adı geçen köyün yanındaki – yakınındaki Çanakçı Mezraasını Kulavuzlu Yörük, hassı humayun olarak mekan edinmiştir.
Sözkonusu Defterde yer alan Kula(?)uzlu, 998 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Diyar-i Bekr ve ‘Arab ve Zü’l-Kadiriyye Defteri (937 / 1530) adlı eserin 2. Cildinde “Kulavuzlu cemaati” olarak Emlak nahiyesin de yer alan Yayla-viranı mezrasında geçer (19)
Ahmet Özkılınç, Ali Coşkun ve Abdullah Sivridağ tarafından hazırlanan “Osmanlı Yer Adları 2 Anadolu Karaman Rum Diyarbakır Arap ve Zülkadriye Eyaletleri (1530 – 1556)” adlı eserde ise yine Emlak na hiyesinde “Kulağuz mezraası” olarak geçer (20)
Fakat Kulavuzlu adlı yerleşim yeri ve Cemaati Yunus Koç’un her iki eserinde de Emlak’ta yer almaz.
Sözkonusu Defterde yer alan diğer bilgiye göre ise Künbed mezraası, Hoca beylüden, yassık kışlalı ve üyük kışlalı elindedir. Bunların mezraası olduğu için ekip biçmektedirler.
Veya Hoca Beylü denen yerden Yassık Kışlalu ve Uyuk Kışlalu denen mezraalar, adı geçen köyün yanındaki Künbed mezraasından kullanırlar veya faydalanırlar.
Yukarıda da ifade edildiği üzere günümüzde Kaldoruk Kalesi Köyü’nün günümüzde hangi Köy veya yerleşim yeri olduğuna ilişkin çeşitli görüşler ileri sürülse de kesin bir durum sözkonusu değildir. Fakat ören yerleri bugün hala bulunmaktadır.
Köprü Ağız Köyü’nün günümüzde hangi Köy veya yerleşim yeri olduğuna ilişkinse bir bilgiye ulaşılamamıştır.
Yassıkışla Köyü’nün de günümüzde hangi Köy veya yerleşim yeri olduğuna ilişkinde herhangi bir bil giye ulaşılamamıştır.
KAYNAKÇA
1) Yusuf Şenol Yahyalı Köyü Tarihçesi Sayfa 1
2) Konuya ilişkin Yusuf Şenol’la görüşme kişisel Arşivimizde mevcuttur.
3) Menderes Yücel Yahyalı Köyü Tarihi ve Yaşamı Sayfa 1
4) Konuya ilişkin Menderes Yücel’le görüşme kişisel Arşivimizde mevcuttur.
5) Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü 998 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Diyar-i Bekr ve ‘Arab ve Zü’l-Kadiriyye Defteri (937 / 1530) 2. Cilt Ankara 1999 Sayfa 144
6)İsmail Şahbaz Şarkışla Kalecik Köyü https://kalecik-koyu.forumdizini.com/t31-kalecik-ky-tarihcesi
7)Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü 998 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Diyar-i Bekr ve ‘Arab ve Zü’l-Kadiriyye Defteri (937 / 1530) 2. Cilt Ankara 1999 Sayfa 87
8) Faruk Sümer Bozok Tarihine Dair Araştırmalar Sayfa 328
9)Özkan Moran Emlek Ağzı Uzun Havalar Sayfa 8.
10) Rafet Metin 16. Yüzyılda Orta Anadolu’da Nüfus ve Yerleşme (Bozok, Kırşehir, Niğde, Nevşehir ve Keskin Örneği) Sayfa 38.
10) A. G. E. Sayfa 61.
11) Ahmet Özkılınç, Ali Coşkun, Abdullah Sivridağ Osmanlı Yer Adları 2 Anadolu Karaman Rum Diyarbakır Arap ve Zülkadriye Eyaletleri (1530 – 1556) Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Ankara 2013, Sayfa 737
12) Musa Urgan https://www.facebook.com/search/top/?q=Kald%C4%B1rokkalesi&epa=SEARCH_BOX
13)Doğan Kaya Emlek Yöresinde Aşıklık Geleneği Sayfa 1.
13)Doğan Kaya Sivas Toprağının Üç Münbit Kültür Vadisi Çamşıh – Emlek – İlbeyli Sayfa 4.
14) http://islamilimleri.com/Sozluk/Osmanlica/007/23.htm
15) Yunus Koç 16. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağının İskan ve Nüfus Yapısı 108
15) A. G. E. Sayfa 108.
15) A. G. E. Sayfa 109.
16) Tapu Kadastro Arşivi Kuyud-ı Kadime Arşiv Kataloğu TKG. KK. TTd 45
17) Tahrir Defterinin transkibinde yer alan sözcükler çeşitli sözlükler tarafından çevrilmiştir.
18) Okunamayan yerler (?) olarak yazılmıştır.
19) 998 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Diyar-i Bekr ve ‘Arab ve Zü’l-Kadiriyye Defteri (937 / 1530) Sayfa 94.
20) Ahmet Özkılınç, Ali Coşkun ve Abdullah Sivridağ tarafından hazırlanan “Osmanlı Yer Adla rı 2 Anadolu Karaman Rum Diyarbakır Arap ve Zülkadriye Eyaletleri (1530 – 1556) Sayfa 940.