?SON KALE ÇOKTAN DÜŞTÜ ?
Sivas Cer atölyesi yani Tüdemsaş ile ilgili Cumhurbaşkanlığı kararı resmi gazete yayımlandı. Bu karara göre Eskişehir Tülomsaş lokomotif fabrikası, Adapazarı Tüvasaş vagon fabrikası ve Sivas Tüdemsaş fabrikalarının yönetimleri tek çatı altında birleştirildi ve TÜRASAŞ adı altında Ankara merkezli bir şirkete dönüştürüldü.
Sivas Cer atölyesi (Tüdemsaş), cumhuriyetin kuruluş felsefesinin ortaya konulduğu, rol model bir projedir. Burada yalnızca bir fabrika yapılmamış aynı zamanda lojmanları, hastanesi, gazinosu, sineması ile genç cumhuriyete özgü modern bir yaşam tarzının hayata geçirilmesi de hedeflenmiştir. Hedeflenen bu amacın kısmen de olsa, gerçekleştiği düşüncesindeyim. Şehrin yerlileri bilir, Sivas o dönemlerde sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda birçok vilayete göre katbekat ileridedir.
Biz Sivaslılar ise bu fabrikanın bu felsefi anlamını unuttuğumuz gibi fabrika ile aramızda ki duygusal bağın koptuğunu da fark edemedik.
Cer atölyesinin içler acısı durumunu 20.07.2019 tarihinde, Sivas Postası´nda ki ?Başkanın VOSVOS´u ?isimli köşe yazımda ifade etmeye çalışmıştım. Bu yazımdaniki paragrafı tekrar hatırlatmak istiyorum.
Sayın TSO başkanı, sayın siyasiler ve yetkililer beğenmediğiniz şu, Vagon fabrikası (Cer atölyesi) varya, işte o fabrika, bir otomobil fabrikası eşdeğerindedir. Farkında değilsiniz anlıyorum, ama artık farkına varmak zorundasınız.
1938 de kurulmuş cer atölyesi ya da şimdiki adıyla TÜDEMSAŞ A.Ş., yaklaşık 1400 personeli ile uyutulan ve takatsiz bırakılmış bir dev gibi.Öyle ki 1953-2018 yılları arasında yani 65 yılda,ancak 22.329 adet vagon yapabilmiş, ortalamaya vurduğunuzda 1400 kişi ile günde 1 vagon, yılda 343 vagon üretebilmiş bir dev! Sattıklarının hepsi kar olsa, çalışanlarının maaşını bile karşılayamayan bir dev!
Adı şirket olan ama kendisinin ne olduğu,pek belli olmayan bu yapının,yönetim Kurulu (halk tabiri ile arpalık) siyasilerin atadıklarından oluşmakta. Tokmak TCDD genel müdürlüğünde, davul buradakilerin elinde, çağ dışı bir yönetim anlayışı ile karı zararı belli olmayanucube bir yapı.Ve aynı zamanda, kanaatime göre Sivas´ın ihanete uğramış ekmek teknesidir.
Okuyucuların bir kısmı bana katılmayabilir ama tekrar ifade ediyorum ki, kamu kaynaklarının heba edildiği,verimsiz hiçbir işletme veya hiçbir fabrika ayakta kalamaz. Bu fabrika da, bir ay tek bir ay çift maaş ödeniyor ve her emekli olana 400-500 milyar lira emekli ikramiyesi veriliyor. Bunların yıllık toplamı 130 milyon lira ve net gelirin tam yarısı maaş ödemeleri ve hizmet alımlarına gidiyor.Yani her yıl zarar yazıyor.Bu nasıl bir iş? Diye,hiçbir Allah´ın kulu da sormuyor. En azından, ben hiç duymadım.
Bu soru zamanında sorulsa ve gündemde tutulsaydı, belki bunca yıl içinde, bir çözüm yolu da bulunurdu. Ancak ne siyasiler, ne TSO veya esnaf odaları, ne diğer STK´lar, ne sendikalar, ne işçiler hiç kimse sormadı, sorgulamadı. Herkes devlet versin biz harcayalım, dedi.Sonucun böyle olacağı kaçınılmazdı ve aslında malumun ilanı oldu. Fabrikayı çağdışı bir anlayışla yönetenler, buradan istifade edenler ve çalışanlar maalesef bol paralı, az emekli bu tatlı hayatın, ilelebet sürüp gideceği yanılgısına kapıldılar.
Belki, bu karar sonrasında fabrika bir müddet daha yerinde kalacaktır. Çalışanlar yine aynı insanlar olacaktır. Ancak olaya gerçekçi bir gözle baktığımızda, özelleştirmeye giden yolun ilk hamlesi gibi görünmektedir. Aynı tank palet fabrikasında ki gibi bir özelleştirme aşamasına geçilirse hiç şaşırmam. Belki de hayırlısı budur.
Bu meselede, bence en önemli husus, bir cumhuriyet değerinin ve bir dönemin ruhunun yok oluşudur. Son kale çoktan düşmüştür ve kanaatimce bundan sonrası ticari bir faaliyettir.
Ve bu saatten sonra olması gereken, kim çalıştırırsa çalıştırsın, fabrikanın teknolojik gelişmelere açık ilerici bir vizyona kavuşturulmasını talep etmek ve bunun garanti altına alınmasını sağlamaktır. Eğer bu sağlanırsa Sivas cer atölyesi, Avrupa´nın ve Asya´nın vagon üretim üssü haline gelebilir ki, ben buna inanıyorum ve en azından öyle olmasını diliyorum.
Tacettin KEPENEK